Het probleem dat voedsel heet
Heb jij je wel eens gerealiseerd dat ons voedsel een probleem is? Wellicht las je in de kranten over het plan van een wetenschappelijk instituut om fastfood voor jonge kinderen te verbieden. Je ergerde je misschien nog wel meer aan de beleggingen die sommige zorgverzekeraars doen in fastfood-bedrijven. Politiek en het maatschappelijk middenveld verbaasden zich hardop over dergelijke ‘weeffouten’. Er is nog meer over de problemen met voedsel in Nederland te zeggen…
Noord-Nederland is prominent vertegenwoordigd in de voedingssector. Het is bij uitstek de regio waar ontwikkeling, productie, bewerking en verwerking, transport en export plaatsvindt. Maar hebben we alle uitdagingen met voedsel wel goed voor de bril? Het Platform Ondernemer en Maatschappij (POM) van VNO-NCW Noord heeft daar op zijn jaarlijkse congres ‘Visite Veenhuizen’ uitgebreid bij stilgestaan. Gelukkig zien we in het Noorden ook weer kansen. POM ging over de uitdagingen en kansen in gesprek met een ander onderdeel van VNO-NCW Noord; de Food Community.
De stikstofproblematiek is bij iedereen bekend. De veehouderij heeft effect op water, onze bodemgesteldheid en daarmee indirect ook op ons voedsel. Andere uitdagingen zijn:
- Toenemend overgewicht, ongezonde voedingspatronen en effecten op ons leven en onze gezondheid. Dit leidt ook tot stijgende kosten van de zorg.
- Honger en oneerlijke ketens in voedselproductie en –handel
- Voedselverspilling in onze westerse samenlevingen
- Effecten van voedselproductie op klimaatverandering en toename van ecologische kosten van voedselproductie
- Aantasting van ecosystemen en invloed op biodiversiteit
Meer dan een maatschappelijk vraagstuk
Het POM is van mening dat een gezonde economie zorgt voor fatsoenlijk inkomen, huisvesting, werk en opvang, maar ook voor een gezond leven. We weten dat zeker ook in de arme wijken in het Noorden een ongezonde levensstijl de levensduur verkort. We eten ons ziek of zelfs dood. Als we daar de kosten van de zorg bij optellen, welke rationele analyse van de Noordelijke economie moeten we dan maken? De omslag naar gezonde voeding is meer dan een maatschappelijk vraagstuk. Het is ook een economische kans voor bedrijven.
Het Noorden is innovatief in de ontwikkeling van bijvoorbeeld nieuwe aardappelrassen, zuivelproducten en graansoorten. Ook zijn bedrijven bezig om nieuwe methoden van voedselproductie te ontwikkelen. De afgelopen decennia richtten bedrijven zich voornamelijk op efficiënter produceren, groei en lage prijzen. Nu zijn innovatie, samenwerking en gezonde voeding nodig om de uitdagingen het hoofd te kunnen bieden.
"Het Noorden heeft een gouden kans om zijn kennis en expertise in te zetten in juist die veranderingen die in de voedselproductie nodig zijn.”
Een gouden kans
Eén van die innovatieve noordelijke ondernemers is Jan Buining. Met zijn bedrijf TastyBasics zet hij zich in voor de voedseltransitie en geeft hij gezonder leven door gezonde voeding een impuls te geven. Het bedrijf levert producten waarmee je eenvoudig je eetgewoonten kunt aanpassen. De ingrediënten zijn niet bewerkt en behouden alle voedingsstoffen. Jan is één van de kartrekkers binnen de Food Community en was samen met Lucas Simons gastspreker op Visite Veenhuizen. Buining heeft een uitgesproken mening over de productie en verkoop van voedsel in onze huidige economie. “We zijn teveel gericht op productie van kilogrammen en koolhydraten bij tegengaan van honger in de wereld. Onze voeding is helemaal niet afgesteld op de nieuwe inzichten over de biochemie van ons lichaam,“ zo stelt Buining. Hij betoogt dat het Noorden een gouden kans heeft om zijn kennis en expertise in te zetten in juist die veranderingen die in de voedselproductie nodig zijn.
Aan de consumentenkant kan het Noorden een ideale testmarkt zijn voor nieuwe voedingssoorten. Hij citeert het boek ‘Changing the foodgame’ van Lucas Simons. Daarin zien we dat de veranderingen breder moeten aanpakken dan alleen in de voedselketen. De langetermijneffecten op de zorg worden anders uitdagingen die we het hoofd niet meer kunnen bieden. De rol van de landbouw als voedingsmiddelenproducent moet fundamenteel anders. Dus minder kilogrammen, minder calorieën en meer gezonde voeding. Dat wil zeggen minder suikers en minder dierlijke eiwitten. Meer peulvruchten en granen. Hij is daar heel duidelijk over: “Dit is een geweldige kans voor het Noorden!”
Dit artikel is eerder verschenen in GeeftRuimte Magazine van VNO-NCW MKB Noord, #3 / 2022