Visite Veenhuizen opnieuw een bijzonder treffen

‘Help! Mijn bedrijf en de wereld lopen vast!’ was het thema van de jaarlijkse Visite Veenhuizen op 28 september 2021. Wederom kijken we terug op een heel bijzondere middag en tal van positieve reacties.

Op de hulpvraag in de thematitel kwamen de sprekers goed tegemoet. Ondernemers toonden de mogelijkheden van creativiteit in ondernemerschap in een wereld die snel verandert. Eerste spreker was Ander Etxeberria van Mondragon. Deze Spaanse coöperatie is een internationaal bekend succes met meer dan 81.000 leden verdeeld over 95 coöperaties en 138 dochterondernemingen en een jaaromzet van een kleine € 11 miljard. Het is het door de tijd heen uitgegroeid tot een succesvol bedrijf waar werknemers mede-eigenaar zijn en zeggenschap hebben. Vier waarden zijn kenmerkend voor Mondragon:

1. waardigheid
2. solidariteit
3. werk
4. onderwijs

Ook Chocolate Makers toont dat het anders kan. Dit kleinbedrijf is van grote betekenis voor haar leveranciers. Als chocoladebedrijf willen ze op alle fronten duurzaam zijn. Dit betekent de inkoop van single-origin cacao dat biologisch gecertificeerd is, een deel van het fabricageproces in het land van oorsprong, een volledig afvalvrije en CO2-neutrale fabriek in Nederland, transport van de cacao en halffabricaten per zeilschip Tres Hombres naar Amsterdam en biologisch afbreekbare verpakking. Cacaoboeren krijgen een hoger dan door Fairtrade geëiste prijs voor hun cacao. Twee keer per jaar is er de ChocoFahrt: fietsers uit Duitsland halen de chocola op in Amsterdam en distribueren het onder tweehonderd winkels in Duitsland.

Vele raakvlakken

Hoewel twee totaal verschillende bedrijven, tonen ze ook veel overeenkomsten. Ten eerste veranderen deze bedrijven de regels, the play of the game. Met resultaat. In het deel van Spanje waar Mondragon huist is de laagste werkloosheid van Spanje en de laagste inkomensongelijkheid. Ten tweede is er in beide voorbeelden sprake van veel en nauwe samenwerking (coöperatief). Ten derde halen ze veel bedrijfsaspecten uit de anonimiteit. Werknemers bij Mondragon zijn leden en krijgen volledig inzicht in bedrijfsresultaten en hebben zeggenschap over allerlei zaken waaronder salarissen. De fabriek van Chocolate Makers is te bezoeken en de hele keten van boon tot reep is bekend. Ten vierde zijn dit geen apocalyptische verhalen over duurzaamheid, maar juist uitnodigende. Tot slot hebben beide verhalen iets met een priester. Mondragon is door een priester gestart. Chocolate Makers is Fairtrade gecertificeerd. Fairtrade, voorheen in Nederland Max Havelaar, is begonnen door een priester. Hebben we het over priesters, dan hebben we het over het sacrale. Wat heilig is, is duidelijk aan waar je offers voor wilt maken. Deze voorbeelden tonen dat kwaliteit van leven heilig is en belangrijker dan winst. Natuurlijk kan Chocolate Makers meer winst maken door cacaoboeren minder te betalen of het distributie- en productieproces anders te organiseren. Maar winst wordt bewust gecompromitteerd om bij te dragen aan een mooiere en leefbare wereld. En juist daar zit de winst.

Wat vinden we gewoon?

De middag begon met een introductie van de voorzitter van Platform Ondernemer en Maatschappij, Roelof de Vries. Hij stelde onder andere de vraag wat we gewoon vinden. En of inkomensongelijkheid, milieuvervuiling, et cetera normaal is. Mondragon en Chocolate Makers tonen een andere norm. En ondernemers die de regels veranderen, in het Engels Institutional Entrepreneurs of Norm Entrepreneurs genoemd, dat zijn nog eens ondernemers. Hun voorbeelden geven inspiratie om aan het einde van de middag te kunnen zeggen: ‘Dankjewel! Nu weet ik hoe mijn bedrijf en de wereld niet meer vast hoeven te lopen!’