Ondernemerskansen van bodem tot buik

Meer gezonde levensjaren. Voor mensen, voor de natuur, voor de Aarde. Dat is niet zomaar een streven, het is bittere noodzaak. Jan Buining en Petra Boorsma strijden er allebei op hun eigen manier voor.

Het besef dat we met zijn allen dingen anders moeten gaan doen, daalt zo onderhand wel in. We worden steeds ongezonder, we putten de aarde uit, we helpen de natuur om zeep. Maar dat is geen boodschap waarmee je volle zalen trekt. En die volle zalen zijn keihard nodig, om de transities die voor ons liggen met succes te doorlopen. “Je moet er anders tegenaan kijken,’’ zegt Jan Buining. Hij is een van de initiatiefnemers van de Food Community en eigenaar van TastyBasics, het foodbedrijf uit Aalden dat zich volledig toelegt op ‘onbewerkte voeding’, met als doel de gezondheid van de bevolking te verbeteren. “We moeten het vooral hebben over de kansen, de businesskansen. De manier waarop we nu voedsel produceren en verwerken is niet houdbaar. We zijn gewend geraakt aan een proces waarbij we gewassen strippen van voedingsstoffen en alleen onderdelen gebruiken die juist niet gezond zijn. Suiker, andere koolhydraten. We gaan er langzaam maar zeker kapot aan. Er móet wat anders voor in de plaats komen. Dus moet je er als ondernemer nu bij zijn, pionieren, vooraan zitten.’’

Dat geldt voor de voedselverwerkende industrie, maar zeker ook voor de agrarische sector. Die heeft grote kansen om het anders te doen, in het voordeel van mens en grond, van ecosysteem en biodiversiteit. Petra Boorsma, directeur van het Biosintrum in Oosterwolde, is er druk mee: ”Met de bodem vooral. De intensivering in de landbouw heeft ons veel gebracht, maar we zien steeds meer dat de nadelenenorm zijn. De schade aan de natuur is groot, de bodem put ontegenzeglijk uit. We realiseren ons meer en meer dat er een einde aan zit en dat de weerbaarheid van de bodem essentieel is om toekomst voor de sector te houden.’’

Bodem vol microbioom

Het Biosintrum werkt mee aan een baanbrekende manier om de gezondheid van agrarische gronden door te lichten. “Samen met het lectoraat Duurzaam bodembeheer en het lectoraat Eiwittransitie van Hogeschool Van Hall Larenstein kijken we naar het microbioom (geheel aan micro-organismen) in percelen aan de hand van DNAonderzoek. We zien bacteriën die we nooit eerder gezien hebben, we weten er echt nog heel weinig van. Maar we zien wel duidelijke verschillen tussen goede en slechte grond. Bodems met meer verschillende soorten micro-organismen zijn veel gezonder. Ze houden beter water vast, leveren betere gewassen, enzovoorts.’’’

Het onderzoek richt zich ook op de humane gezondheid. De vooronderstelling is dat rijkere bodems gewassen opleveren met meer voedingsstoffen. De bewijzen daarvoor worden nu verzameld. Daar vinden Petra Boorsma en Jan Buining elkaar, zoals ze elkaar voor dit gesprek treffen in Oosterwolde. Gezonde bodems, gezonde gewassen, gezonde buiken. De wetenschap ontdekt steeds meer over de rol die het microbioom in darmen speelt voor onze gezondheid. Dierol is groot. Gezonde voeding houdt de darmflora gezond. Gezonde bodems leveren die gezonde voeding. Dat alles in ogenschouw nemend, is de hamvraag: hoe gaan we dat aanpakken? Hoe zorgen we ervoor dat boeren gezondere percelen bewerken, dat de voedingsindustrie gezondere producten gaat maken en dat consumenten gezondere producten gaan kopen? Door de uitdaging van verschillende kanten aan te vliegen, door positief te blijven en het te blijven hebben over lucratieve alternatieven. Want die zijn er wel degelijk.

Ondernemers moeten opstaan

Jan: “Naar mijn mening moeten we niet naar de overheid kijken. We moeten als ondernemers zelf in actie komen. Volgens mij is de volgorde: beseffen dat we een probleem hebben; alternatieven en technologie uitvinden; business ervan maken. Het bedrijfsleven heeft ongelooflijk veel innovatiekracht en moet die inzetten. De overheid is nu vooral nodig om te stimuleren waar dat nodig is. Dat geldt ook voor boeren. Die hebben weer perspectief als ze kunnen werken aan de voeding van de toekomst. Daar moet duidelijkheid over zijn, want veel boeren willen wel, is mijn ervaring. Als ze maar wat meer zekerheid hebben over waar het met het landbouwbeleid heen gaat.’’

,,Voeding is één ding,’’ vult Petra aan. “Ik denk dat we boeren ook voor andere diensten moeten belonen. Voor duurzame grondstoffen voor de industrie die ze verbouwen, maar ook voor diensten die nodig zijn vanwege de klimaatverandering, zoals waterberging. Op die manier krijgen boeren eerlijke verdienmodellen terug voor hun werk aan percelen met robuuste grond.’’

De transitie komt eraan, dat is zeker. Vleesconsumptie zal afnemen, zuivelconsumptie ook, kan niet anders. Althans: als we onszelf willen redden. Ervoor in de plaats komen plantaardige producten vol voedingsstoffen die ons beschermen tegen ziekten. Dat in tegenstelling tot de producten die nu de supermarkt overbevolken. Die maken ons juist ziek.

Boeren bouwen straks gewassen die ervoor zorgen dat de druk op de medische zorg afneemt, die de bodem gezond houden, de natuur op orde en de biodiversiteit op peil. En de uitstoot van broeikasgassen verminderen ze meteen ook. Dat is perspectief, dat is wat we moeten willen, vinden Petra Boorsma en Jan Buining. “We hebben geen keus, die kant móeten we wel op. Ons huidige systeem staat op springen.’’ Tijd voor innovatieve ondernemers om er nú op te duiken en de kansen te pakken!

Dit artikel is eerder in 2023 verschenen in het ledenmagazine van VNO-NCW MKB Noord :GeeftRuimte.