Een eerlijke kans op meedoen

Geletterdheid op de werkvloer

Jacco Vonhof is voorzitter van MKB Nederland en directeureigenaar van Novon Schoonmaakbedrijven. Ook is hij voorzitter van de Raad van Toezicht bij de Stichting Lezen en Schrijven. Hij beantwoordt vragen van Gemma Groot Koerkamp, onze aanjager geletterdheid werknemers.

Veel mensen kunnen zich niet voorstellen dat beperkte basisvaardigheden problemen geven. Hoe zie jij dat?

“In Nederland kunnen 2,5 miljoen mensen niet goed lezen, schrijven en rekenen. Dat valt vaak niet op. Deze mensen zijn meesters in het verstoppen.Of anderen inschakelen. Er is ook veel schaamte. Vooral bij mensen die Nederlands als eerste taal hebben. Deze groep mist daardoor veel. Ook op het werk.”

Wat doet jouw bedrijf eraan?

“Bij al onze communicatie vragen we ons af of onze medewerkers het begrijpen. Daarnaast bieden we trainingen aan voor het herkennen en aankaarten van problemen met basisvaardigheden. Deze zijn voor leidinggevenden, maar ook voor mensen bij de receptie of administratie. In de training leren ze het gesprek te openen, want dat ligt natuurlijk gevoelig. Stel een medewerker heeft moeite met het lezen van een opdrachtbon. Wij willen graag dat een collega dan vraagt: “Heb je daar moeite mee? Zou je dat beter willen kunnen?” Als iemand wil, bieden we trainingen aan.”

Wat krijg jij er als werkgever voor terug?

“Naast een goed gevoel? Loyale collega’s die waarderen dat je ze helpt. Ze begrijpen beter waar het over gaat. Zijn meer betrokken bij hun werk. Ook privé krijgen ze alles beter op orde en ontstaan minder financiële problemen. Niet kunnen lezen, schrijven en rekenen is vaak de eerste stap richting schulden en armoede. Voor de werkgever betekent dit alles minder ziekteverzuim, minder fouten, meer effectiviteit, productiviteit en veiligheid.

Mensen gaan ook kansen pakken. Als ze eenmaal geleerd hebben om te leren, willen ze meer. Vaak willen ze dan niet meer als schoonmaker werken. Dat is niet altijd in ons voordeel, maar ik vind het alleen maar goed. Geen mens moet een leven lang schoonmaker zijn. Het is mooi werk, maar ook fysiek zwaar. Sommigen zeggen: “Wat als ik investeer in een opleiding van een collega en hij gaat weg?” Ik zeg: “Wat als je niet investeert en hij blijft…?”

Waarom moeten werkgevers dit oppakken? De oplossing ligt toch bij het onderwijs?

“Het gaat mij niet om de schuldvraag. De vraag is: wil je onderdeel zijn van de oplossing? Het probleem van laaggeletterdheid wordt alleen maar groter. Ook omdat we meer van mensen vragen. Je moet kunnen mailen, navigeren en je rooster bekijken op een app. De groep die dat niet kan, raakt verder op afstand.” En mensen zijn zelf ook verantwoordelijk voor hun ontwikkeling, lijkt mij…“Zeker. Ik krijg pukkels van mensen die zien dat de wereld verandert, maar niet investeren in zichzelf. Of die denken dat een ander het wel oplost. Maar bij taal en rekenen heb je te maken met schaamte. Die moet je samen doorbreken. Meer dan de helft van deze groep heeft een baan, hè. En mensen weten vaak niet wat er kan. Ik voel me medeverantwoordelijk voor de oplossing.”

Hoe moeten kleine mkb’ers dat aanpakken?

“Een groot bedrijf kan procedures, trainingen en een schuldhulpbeleid hebben. Dat is hun voordeel. Maar een ondernemer - groot of klein - is eerst mens. Als je moeilijkheden ontdekt bij jouw werknemer wil je helpen. Het probleem is dat veel kleine mkb’ers de mogelijkheden en subsidies niet kennen. Er is niet één loket. Daarom vind ik het heel mooi hoe VNO-NCW MKB Noord dit oppakt in de arbeidsmarktregio. Taal Werkt! brengt het onderwerp onder de aandacht bij werkgevers. En helpt ze om snel goede informatie te vinden. Over subsidies, opleidingen bij ROC’s en Taalhuizen, trainingen enzovoort. Daar kan de rest van het land een voorbeeld
aan nemen.”

Waarom ben je zo gedreven op dit onderwerp?

“Omdat ik geloof in eerlijke kansen. En omdat ik het van dichtbij heb meegemaakt. Ik ben namelijk begonnen als schoonmaker. Gewoon uit gemakzucht. Ik kon ook wat anders gaan doen. Mijn collega’s hadden zo’n keuze niet. We deden nuttig en fijn werk, waren gemotiveerd. Toch zagen veel mensen ons werk niet als gelijkwaardig. Als je jezelf dan niet kunt verbeteren, voelt dat als een achterstand. Pas als de basisvaardigheden taal, rekenen en digitale zaken op orde zijn, kun je de keuzes in je leven maken die je wilt. Een eerlijke kans op meedoen, dat gun ik iedereen.”

Deze tekst is geschreven op B1-niveau. Zo kunnen veel mensen het lezen.

Dit artikel is eerder gepubliceerd in het ledenmagazine van VNO-NCW MKB Noord: GeeftRuimte Magazine