De werknemer als nieuwe toerist
De arbeidsmarktproblematiek is nijpend in het Noorden. Jaarlijks gaan 10.000 werknemers met pensioen en er is een tekort aan vakmensen. “Voor sommige vakgebieden zien we dat bedrijven inmiddels naar werknemers solliciteren”, alarmeert Wim van de Pol, bestuursvoorzitter van ROC Noorderpoort. Ook Matthijs Noordhoek, eigenaar van moving media & marketingbedrijf Diepzeekonijn en bestuurslid van JNO, ziet de urgentie: “We moeten rennen om het recht te trekken.”
Wim: “Er is een schreeuwend gebrek aan vakmensen. We worden door iedereen gebeld: waar blijven de bakkers, ICT’ers, waterstoftechnici, verzorgenden? Wij weten vanuit geboortecijfers hoeveel jongeren er de komende 17 jaar naar het mbo komen. Ook weten we hoeveel vacatures er zijn en hoeveel mensen met pensioen gaan. Dat matcht op geen enkele manier. De oplossing ligt voor een deel in omscholing van mensen waarvan het werk verandert of verdwijnt. Of mensen die iets anders willen doen. Daar zijn we nu hard mee bezig, samen met werkgevers.”
Matthijs: “Hoe zorg je ervoor dat het onderwijs van nu goed aansluit op de banen van straks?
Wim: “We hebben inzicht in arbeidsmarktinformatie. Ook weten we ongeveer hoe bepaalde vakgebieden zich ontwikkelen. Zo zie je dat de werktuigbouwer inmiddels bijna een ICT’er is. Toch is het inderdaad lastig, want je kijkt altijd in de achteruitkijkspiegel. We roepen al tien jaar dat metselen verdwijnt omdat muren in de fabriek gemaakt worden, maar ik zie nog steeds metselaars hier in de straat. En hoe hard gaat het met de zorgtechnologie?”
"Ik ben altijd onder de indruk als ik zie hoe snel onze stagiaires leren.”
Matthijs: “Het zou mooi zijn als er meer trendwatching in de cijfers zat.”
Wim: “Zeker. Het is ook belangrijk dat we onze studenten maximale flexibiliteit meegeven. Ze moeten vanaf dag één weten dat het beroep waarvoor ze leren steeds verandert. Daarin trekken we veel op met werkgevers. Ik ben wel benieuwd hoe jij daar tegenaan kijkt. Wil je iemand die helemaal klaargestoomd is voor het vak? Of is een goede basis van een paar jaar voldoende? Het bedrijf moet dan meer begeleiding bieden, maar je hebt je werknemer wel eerder in huis.”
Matthijs: “Dat kan inderdaad een versnellende functie hebben. Ik ben altijd onder de indruk als ik zie hoe snel onze stagiaires leren.”
Wim: “Die leerervaring gun je iedereen toch? Bij de gemeente en de Belastingdienst heb je nu veel kantoorwerk dat stopt. Deze mensen willen we graag samen met werkgevers omscholen. We zien nieuwe mengvormen ontstaan van leren en werken.”
Matthijs: “Vakmensen omscholen is belangrijk om het arbeidsprobleem op te lossen. Daarnaast is het belangrijk dat studenten in de stad blijven. Ik ben in 2008 vanuit Breda naar Groningen gekomen om hier te studeren. Bij de opening van de Keiweek zei burgemeester Wallage tegen een Grote Markt vol studenten: ‘Groningen is de jongste stad van Nederland, want bijna elke student gaat daarna de stad uit.’ Dat beeld bestaat nog steeds en dat moeten we hoognodig bijstellen. Het lijkt mij goed dat het we het woord studentenstad ‘verbieden’. Want daardoor gaan studenten er hun hele studietijd vanuit dat ze weggaan. In de jaren dat je hier studeert, moet je zoveel informatie krijgen dat je weet welke carrièrekansen Groningen te bieden heeft. Geef op banenbeurzen voorrang aan lokale werkgevers. Pas dan mag Heineken langskomen. Betrek studentenverenigingen om die boodschap uit te dragen. Zij hebben zoveel invloed. Het verbaast me hoe weinig zij ook bij beslissingen betrokken worden.”
"We hebben in het Noorden veel meer te bieden dan we uitstralen.”
Wim: “Goed idee. Noem Groningen geen studentenstad, maar stad van kansen. Groningen is de tweede digitale stad van Nederland. Noord-Nederland loopt voorop in de energietransitie. En benadruk die andere kwaliteiten zoals de leefomgeving, betaalbare woningen, natuur, ruimte, het fantastische culturele aanbod. We hebben in het Noorden veel meer te bieden dan we uitstralen.”
Matthijs: “Als import kan ik inderdaad zeggen dat je hier een geweldig leefklimaat vindt, alleen mensen worden daarover te weinig geïnformeerd. De citymarketing is nog sterk gericht op de toerist, maar de werknemer is de nieuwe ‘toerist’ die we moeten aantrekken. Je ziet meer economische speerpunten komen in de campagnes, zoals Founded in Groningen en het Economisch Narratief. Toch gaat het nog te veel over wat hip & happening is. Laat die corporates zien. En Eelde en de Lelylijn gaan over de lange termijn. Daar heeft de arbeidsmarkt nu niets aan. We zitten met een erfenis van 10 tot 15 jaar waarin veel te weinig op het onderwerp is geïnvesteerd. Daar moeten we nu mee aan de slag.”
Wim: “Klopt. Daarbij kunnen we het Noorden ook goed profileren als dé omscholingsregio van Nederland. Denk aan technici uit andere regio’s waarvan het werk verdwijnt of verandert. Zij kunnen hier omgeschoold worden en meteen aan de slag gaan in de energietransitie. Deze mensen hebben we hard nodig. Want we kunnen wel allemaal een warmtepomp willen, maar als er geen mensen zijn om ze te installeren komt die energietransitie er ook niet.”
Matthijs: “Als we op al deze zaken inzetten, wordt het Noorden een magneet die mensen van verder weg aantrekt. En mensen die wegwillen hier vasthoudt. Dat moet toch helpen om die vacatures te vervullen.”
Dit artikel is eerder verschenen in GeeftRuimte Magazine, #3 / 2022