De kansen en bedreigingen van kunstmatige intelligentie
Wie de Britse komedie serie ‘Little Britain’ kent, herinnert zich ongetwijfeld Carol Beer. Deze reisbureau medewerkster beantwoordde, na het invoeren van alle data in de computer, standaard alle vragen van haar klanten met ‘computer says no’. Deze scene is anno 2021 niet onrealistisch. Al veel beslissingen worden genomen door computers enkel op basis van data en zonder enig gevoel of empathie. Problemen als de toeslagenaffaire en het algoritmisch systeem SyRI van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid maken schrijnend duidelijk dat technologie enorme impact heeft op onze samenleving.
In ons dagelijks leven hebben we veel te maken met technieken die ons op basis van data oplossingen aanbieden. Denk alleen al aan online zoekmachines die je gebruikt en de vele mogelijkheden die een smartphone biedt. Kunstmatige Intelligentie (KI) is overal en maakt ons leven vaak een stuk prettiger en makkelijker. Maar wat is KI nu eigenlijk en hoe kan je deze techniek gebruiken om bijvoorbeeld beter te kunnen ondernemen? Expert Jarno Duursma definieert KI als volgt: “KI is het concept dat machines taken kunnen uitvoeren op een manier die wij als mensen als ‘slim’ zouden beoordelen, omdat we vinden dat ze toebehoren aan menselijke intelligentie. KI is een soort van gereedschapskist. en ook een gereedschap op zichzelf. Bovendien is het een erg krachtige technologie bijvoorbeeld om voorspellingen te maken. KI is cognitief soms veel slimmer dan dat wij zijn. Deze technologie kan bijvoorbeeld veel meer data verwerken dan de 1,3 kilogram hersenkwab waar wij als mensen over beschikken.”
Kansen voor het bedrijfsleven
Voor het bedrijfsleven biedt KI kansen. Bijvoorbeeld om voorspellingen te doen over verkeer, voorraad of financiën. Het kan dus erg nuttig zijn. Het kan er ook voor zorgen dat je meer processen kunt automatiseren en je organisatie efficiënter wordt. Ook is het mogelijk om menselijke arbeid te versterken of te vervangen. Bijvoorbeeld door software te gebruiken die kan vertalen, beelden kan herkennen, supersnelle berekeningen kan maken, spraak kan omzetten naar tekst of zelfs deepfakes maakt. Deepfakes zijn beelden, geluiden en teksten die door kunstmatige intelligente software worden gecreëerd. De bekendste deepfakes zijn waarin het gezicht van de ene persoon wordt verwisseld met dat van een ander. Jarno raadt ondernemers aan om zich in te lezen over KI. “We zitten inmiddels al in de fase van implementatie en de software ligt al op de plank. Ga ook eens in gesprek met collega’s die het al gebruiken. Zie KI vooral als een gereedschapskist waar je je voordeel mee kunt doen.
"Er moet altijd een mens mee blijven kijken, denken en voelen.”
“Kunstmatige Intelligentie wordt steeds krachtiger, makkelijker in gebruik en is alom aanwezig.’ Jarno verwacht dat we in de toekomst meer spreken met slimme software, we digitale assistenten in de ouderenzorg kennen, we samenvattingen lezen die door KI systemen zijn gemaakt, we kijken naar digitale mensen op onze smartphone die ons het nieuws voorlezen en we medische inzichten vergroten op basis van gezondheidsdata.”
Wees je bewust van de impact
Het grote publiek is zich echter niet altijd bewust van de huidige en toekomstige impact van KI. “Iedereen vindt bijvoorbeeld iets van deelscooters, want die zie je bijna op alle straathoeken in de steden. Daardoor ontwikkelen mensen er een mening over. KI technieken zie je echter niet. Door hun onzichtbaarheid blijven ze letterlijk en figuurlijk buiten beeld. Jammer, want het gesprek over de voor- en nadelen moet nu gevoerd worden.” Jarno ziet een positieve invloed van KI op onze welvaart en efficiency. “Het gaat ons veel brengen.” Maar Duursma vraagt zich wel af wie hiervan het meeste gaan profiteren? De mensen die het al goed hebben? “We moeten oppassen dat de kloof tussen arm en rijk niet wordt vergroot door deze technologie, wat wel aannemelijk is. We moeten ervoor waken dat beslissingen niet alleen worden gemaakt door KI en dat we denken dat we het snappen, terwijl dat niet zo blijkt te zijn. KI mag niet de overmacht krijgen. ‘Computer says no’ is een groot en realistisch risico. Er moet altijd een mens mee blijven kijken, denken en voelen.”
Nu groots investeren!
Een ander risico waar Nederland en de Europese Unie voor moeten waken, is volgens Duursma de werelddominantie van de Verenigde Staten en China op dit gebied. “In Nederland is een goed klimaat om AI-technologie verder te ontwikkelen. Ook in Noord – Nederland wordt erkend dat KI een belangrijke technologie is, bijvoorbeeld met de AI-hub Noord-Nederland. Maar er gaat te weinig geld naar toe. Wij moeten veel meer tempo maken en grotere investeringen doen op dit gebied, anders zijn we afhankelijk van de grote Chinese en Amerikaanse spelers in de toekomst, zoals we nu afhankelijk zijn van Facebook, WhatsApp en Microsoft Teams. De invloed van buitenlandse technologiebedrijven lijken we schouderophalend te accepteren. Net zoals we de algemene voorwaarden van mobiele applicaties accepteren, zonder deze daadwerkelijk te lezen. ‘Nu is het moment en ook de urgentie om veel geld te steken in KI en tegelijkertijd de ontwikkelingen langs de ethische meetlat te leggen. Intuïtie, empathie, zelfreflectie, het verdragen van frustratie, mildheid en compassie voor de ander zijn vaardigheden waar wij als mensen over beschikken en die we ook met hand en tand moeten bewaken.”
Dit artikel is eerder gepubliceerd in GeeftRuimte Magazine, mei 2021