Ondernemers, de echte arbeidsmarktoplossing ligt binnen handbereik

Als voorzitter van VNO-NCW Noord hoor ik dagelijks van ondernemers dat ze met de handen in het haar zitten vanwege de krapte op de arbeidsmarkt. Maar laten we eerlijk zijn: dit probleem gaat niet zomaar weg. En als jij nog steeds denkt dat het vinden van mensen dé oplossing is, dan heb je over een jaar of vijf een serieus probleem. Vooral hier in Noord-Nederland merken we de vergrijzing harder dan elders. De vijver droogt op en simpelweg meer mensen werven is geen realistische strategie meer.

Ik zie het om me heen gebeuren. Neem een koffiebrander in Friesland: die had een aanzienlijk aantal vacatures openstaan, maar deze waren niet te vervullen. De oplossing lag niet in het aantrekken van meer personeel, maar in het te automatiseren van zijn magazijn met zelfrijdende heftrucks en de verpakkingsafdeling te robotiseren. Hierdoor kwamen medewerkers vrij die doorstroomden naar andere functies. Zonder nieuwe mensen in dienst te nemen was een belangrijk deel van de vacatures ingevuld.

Dit is precies wat ik bedoel. De cijfers liegen niet. Volgens een recent rapport van McKinsey moet 85 tot 90 procent van de oplossing voor de arbeidsmarktproblemen komen uit een verhoging van de arbeidsproductiviteit. Dus niet uit meer mensen. We kunnen de demografische realiteit niet veranderen. Maar we kunnen wél anders omgaan met de mensen die we al hebben. Dat vraagt om investeren in bijscholen, technologie, automatisering en AI.

Een ander voorbeeld dat me bijzonder raakte is dat van een noordelijke energieontwikkelaar. Deze onderneming besloot samen te werken met een expert op het gebied van AI. In een half jaar tijd wisten zij 4,5 FTE aan capaciteit vrij te maken, simpelweg door slimmere processen en AI-toepassingen in te zetten. Hierdoor werd het werk efficiënter en konden de medewerkers zich richten op meer uitdagende taken. Dit zijn geen verre toekomstbeelden meer. Dit is de realiteit van vandaag.

En om eerlijk te zijn, ik merk het zelf ook. Ik heb sinds kort een personal AI-trainer. De afspraak die ik met hem heb is simpel: met ieder uur dat we samen bezig zijn, bespaar ik minstens een uur per week aan werk. Dit blijkt haalbaar te zijn met heel simpele maatwerktoepassingen van onder andere ChatGPT. Zo gebruik ik technologie om tijd terug te winnen en efficiënter te werken. Die kans ligt voor iedereen binnen handbereik.

Blijf je hangen in oude patronen of stap je in de toekomst?

Het hoeft niet moeilijk te zijn om je bedrijf slimmer in te richten. Technologieën zoals zelfrijdende voertuigen, AI en robotica liggen letterlijk binnen handbereik. Waarom zouden we dat niet gebruiken? De oplossing ligt vaak dichterbij dan we denken. Veel routinetaken, waar geen enkele werknemer voldoening uithaalt, kunnen door machines worden overgenomen. Dat maakt het werk voor je mensen niet alleen leuker, maar ook uitdagender.

Een wake-up call: de toekomst begint nu

De vergrijzing is onvermijdelijk en als we nu niets doen, zitten we over een jaar of vijf met een onoplosbaar probleem. Ondernemers die dit begrijpen en nu investeren in productiviteitsverhoging zullen dan de vruchten plukken. We hoeven niet af te wachten; de technologie is er al. De vraag is alleen of je het lef hebt om die stap nu te zetten.

De toekomst begint vandaag. Dus vraag jezelf af: wat kun jij morgen anders doen om slimmer te werken? Want één ding is zeker. Er komt geen extra personeel aan de deur kloppen. Je kunt er wél voor zorgen dat je huidige team slimmer, sneller en met meer plezier werkt.

Sieger Dijkstra
voorzitter VNO-NCW Noord